Đan sâm (Salvia multiorrhiza Bunge) còn gọi là Huyền sâm, Xích sâm. Đây là cây thuốc nhập nội, được trồng chủ yếu ở đồng bằng và trung du Bắc Bộ. Bộ phận dùng là rễ đan sâm phơi hay sấy khô.

 dan-sam-vi-thuoc-quy-trong-dieu-tri-benh-tim-mach.jpg

Đan sâm vị thuốc quý trong điều trị bệnh tim mạch

Thành phần hóa học

Đan sâm có chứa các chất hòa tan trong nước và các chất hòa tan trong mỡ. Các chất hòa tan trong nước: axít caffeic và các hợp chất phenolic liên quan như axít protocatechuic, axít lithospermic B, axít rosmarinic, axít 3,4-dihydrophenyllactic, protocatechualdehyde…Các chất hòa tan trong mỡ như: Các tanshinon, các quinon diterpenoit như dihydrotanshinon I, cryptotanshinon, tanshinon I, tanshinon II, là các chất tạo ra màu nâu đỏ của rễ.

Đan sâm trong Y học cổ truyền

Theo tài liệu cổ, Đan sâm có vị đắng, tính hơi hàn, quy tâm và can, có tác dụng trục huyết ứ, hoạt huyết, rút mủ, lên da non, thông kinh, cường tráng. Cổ nhân thường nói “Nhất vị đan sâm , cộng đồng tứ vật thang” có nghĩa là một vị đan sâm cũng có tác dụng ngang với cả bài Tứ Vật Thang (một phương thuốc bổ huyết kinh điển của đông y). 

Đan Sâm trong y học hiện đại

Nghiên cứu thực nghiệm đã chứng minh rễ đan sâm có tác dụng trên rối loạn vi tuần hoàn, làm giãn tiểu động mạch và tăng tốc độ vi tuần hoàn. Một dẫn chất từ hoạt chất tanshinon của đan sâm làm giảm kích thước của nhồi máu cơ tim cấp tính thực nghiệm. Thử nghiệm lâm sàng trên người có bệnh mạch vành tim chứng tỏ chất trên có tác dụng cải thiện bệnh trên điện tâm đồ cũng như về lâm sàng đối với đau thắt ngực và tức ngực. Chất trên còn có tác dụng ổn định màng hồng cầu, làm tăng sức kháng của hồng cầu đối với sự tan huyết gây thực nghiệm.

Nghiên cứu lâm sàng cho thấy có mối liên quan giữa tác dụng tăng cường tuần hoàn máu, trị ứ máu của đan sâm trong y học cổ truyền với sự chẩn đoán của y học hiện đại về tác dụng điều trị bệnh tim mạch, viêm mạch tạo huyết khối nghẽn.

Ngoài ra, đan sâm còn có tác dụng hạ sốt, chống viêm, làm giảm các biến đổi bệnh lý trong thương tổn gan gây thực nghiệm. Trong thử nghiệm lâm sàng,đan sâm cũng có tác dụng phục hồi chức năng gan và dự phòng xơ hoá gan.

Công dụng của Đan Sâm

Đan sâm được dùng chữa bệnh tim, tâm hư phiền nhiệt, tim hồi hộp khó chịu, kinh nguyệt không đều, bế kinh, các khớp sưng đau, thần kinh suy nhược, nhức đầu, mất ngủ, chấn thương, sai khớp. Còn dùng chữa vàng da, chảy máu tử cung. Ngày dùng 8-16g dạng thuốc sắc. Còn dùng chế thuốc xoa bóp.

Với những tác dụng "vàng", Đan sâm đã và đang là phương thuốc quý được các thầy thuốc dùng tin dùng với bệnh nhân trong điều trì các bệnh tim mạch.

Bài thuốc có chứa Đan Sâm

1. Chữa đau tức ở ngực, đau nhói vùng tim:

a, Đan sâm 32g; xuyên khung, trầm hương, uất kim, mỗi vị 20g; hồng hoa 16g; xích thược, hương phụ chế, hẹ, qua lâu, mỗi vị 12g; đương quy vĩ 10g. Sắc uống ngày 1 thang.

b, Đan sâm 32g; xích thược, xuyên khung, hoàng kỳ, hồng hoa, uất kim, mỗi vị 20g; đảng sâm, toàn đương quy, trầm hương, mỗi vị 16g; mạch môn, hương phụ, mỗi vị 12g. Sắc uống ngày 1 thang.

2. Chữa suy tim:

Đan sâm 16g; đảng sâm 20g; bạch truật, ý dĩ, xuyên khung, ngưu tất, trạch tả, mã đề, mộc thông, mỗi vị 16g. Sắc uống ngày 1 thang

3. Chữa tim hồi hộp, chóng mặt, nhức đầu, hoa mắt, ù tai:

Đan sâm, sa sâm, thiên môn, mạch môn, thục địa, long nhãn, đảng sâm, mỗi vị 12g; toan táo nhân, viễn chí, bá tử nhân, mỗi vị 8g; ngũ vị tử 6g. Sắc uống ngày 1 thang.

4. Chữa viêm khớp cấp kèm theo tổn thương ở tim:

a, Đan sâm 12g; kim ngân hoa, ké đầu ngựa, thổ phục linh, đảng sâm, ý dĩ, mỗi vị 20g; bạch truật, kê huyết đằng, tỳ giải, mỗi vị 16g. Sắc uống ngày 1 thang.

b, Khi có loạn nhịp: Đan sâm 16g; sinh địa, kim ngân, mỗi vị 20g; đảng sâm 16g; chích cam thảo, a giao, mạch môn, hạt vừng, đại táo, liên kiều, mỗi vị 12g; quế chi 6g; gừng sống 4g. Sắc uống ngày 1 thang.

5. Đan Sâm trong TPCN Vương Tâm Thống giúp tăng cường tuần hoàn máu

Thực phẩm chức năng (TPCN) Vương tâm thống với các thành phần quý từ thảo dược thiên nhiên, có chứa Đan sâm, giúp tăng cường sinh lực, tăng cường sức khỏe tim mạch, bảo vệ cơ tim, hỗ trợ phòng ngừa các bệnh tim mạch, làm giảm tình trạng đau thắt ngực, đau tim nhồi máu cơ tim, mệt mỏi.

Ánh Tuyết