Đột quỵ còn được gọi là tai biến mạch máu não, có thể xảy ra bất kỳ lúc nào, nhưng gặp nhiều hơn khi thời tiết thay đổi (như nắng, nóng quá, lạnh quá).
Đột quỵ là tình trạng não bị thiếu máu đột ngột do máu đến não rất ít hoặc không đến được do thành mạch bị xơ vữa làm thành mạch dày lên, xù xì, xơ cứng gây cản trở lưu thông của dòng máu, tạo điều kiện cho sự hình thành cục máu đông. Cục máu đông trôi theo dòng chảy của máu sẽ bị chặn lại gây tắc mạch ở những nơi mạch máu nhỏ ở não hoặc ở động mạch vành nuôi cơ tim. Ngoài ra các mảng xơ vữa thành mạch có thể bị bong ra trôi theo dòng chảy của máu đến nơi lòng mạch bị hẹp sẽ bị tắc nghẽn lại làm máu không đến được vùng não cần được nuôi dưỡng hoặc vùng cơ tim (vùng mạch vành tim) hoặc máu có đến được nhưng lượng máu quá ít không dủ nuôi dưỡng vùng não hoặc cơ tim gây thiếu máu não hoặc thiếu máu ở cơ tim dễ dẫn đến đột quỵ.
Nếu mạch máu não bị vỡ gọi là xuất huyết não, nếu mạch máu bị tắc nghẽn máu không đến được vùng não mà máu cần đến để nuôi dưỡng thì gây tình trạng nhồi máu não cũng như tình trạng động mạch vành bị tắc nghẽn thì gây nhồi máu cơ tim, các tình trạng trên đều là lý do gây đột quỵ. Đột quỵ thường xảy ra nhiều hơn ở người tăng huyết áp có kèm theo bệnh tiểu đường, rối loạn mỡ máu, béo phì ở người nghiện rượu bia, thuốc lá hoặc tình trạng căng thẳng thần kinh.
Ở người tăng huyết áp khi thấy hơi nhức đầu, choáng váng, tê nửa người, ngáp vặt liên tục, cần chú ý có thể là dấu hiệu báo động của đột quỵ. Nếu nặng hơn có thể thấy cơ thể yếu, tê bì, mất cảm giác nửa người, nói ngọng hoặc không nói được, miệng méo, không giơ tay chân được, đại tiểu tiện không tự chủ, thậm chí hôn mê, có thể dẫn đến tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Với người bị nhồi máu cơ tim, có thể có cơn đau thắt ngực dưc dội, hoảng hốt, ngộp thở rất nhanh dẫn đến tử vong. Vì vậy, với người tăng huyết áp, tiểu đường, mỡ máu cao, người có dấu hiệu của bệnh tim mạch cần khám bệnh định kỳ để theo dõi đề phòng tình huống xấu nhất xảy ra.
Nguyên tắc sơ cứu và phòng bệnh: khi có dấu hiệu của đột quỵ xảy ra nên nới lỏng quần áo, để người bệnh nằm trên mặt phẳng, đầu gồi cao khoảng 300 với tư thế nằm nghiêng để tránh nguy cơ bị sặc do các chất tiết ra từ miệng, tuyệt đối không cho người bệnh ăn uống gì kể cả các loại thuốc. nếu người bệnh còn tỉnh táo thì bảo người bệnh thở thật sâu và đều sẽ giúp máu lên não tốt hơn, sau đó nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu kịp thời, tránh đưa đi xa vì thời gian di chuyển kéo dài càng làm tình trạng bệnh sẽ nặng hơn và nguy cơ tử vong cao hơn.
Thuỳ Linh (Theo báo Sức khoẻ người cao tuổi)